Urban Living Lab Zomerfestival: de oogst van samen denken en doen

Resultaten, daar draait het om bij het Zomerfestival van het Urban Living Lab Breda (ULLB). “We vieren de oogst”, vertelt Raymond Sparreboom. Hij is mede-oprichter van het ULLB en ‘programmahoeder’ van de community (Gerobotiseerde) Stadslandbouw (GSL). Die oogst is al aardig rijk te noemen, zeker als je bedenkt dat GSL de jongste is van de 3 community’s binnen het ULLB. GSL houdt zich momenteel bezig met 9 vraagstukken afkomstig van inwoners van Breda, samenwerkingspartners van het ULLB en uit de eigen omgeving van de studenten. De community bestaat uit 68 studenten van hbo-instellingen Avans en BUas en het Technasium van het Newmancollege in Breda. Ze werken daarin samen met docenten en vertegenwoordigers uit de samenleving, het werkveld en de overheid.

Foto: Raymond Sparreboom

Farmbots

De vraagstukken draaien allemaal om hoe stad en platteland meer ‘vervlochten’ kunnen worden en hoe we kunnen werken aan een duurzaam en eerlijk voedselsysteem. Zo houdt een studententeam zich bezig met de verbetering en het slimmer maken van ‘farmbots’. Met deze landbouwrobots wordt het steeds makkelijker om landbouwtaken te automatiseren. De bots ‘leren’ bijvoorbeeld wanneer bepaalde gewassen water nodig hebben en kunnen die zorg dus autonoom uitvoeren. Een ander voorbeeld is mobiele stadslandbouw: met behulp van een efficiënt ontworpen bak is het makkelijker voor bijvoorbeeld bewoners van een appartement om gewassen te verbouwen op het balkon. Of ‘gamification’ van stadslandbouw: maak het voor wijkbewoners interessant om op plekken waar dat kan gewassen te kweken, bijvoorbeeld door middel van een beloning.

Wederzijds onbegrip

De projecten zijn stuk voor stuk bouwstenen voor het antwoord op een van de meest urgente vragen van deze tijd: hoe gaan we ons voedselsysteem zo veranderen dat het duurzaam en eerlijk wordt? Raymond: “Het huidige systeem is niet meer houdbaar. Bodemkwaliteit en bestaanszekerheid van boeren gaan achteruit en de kloof tussen stad en platteland wordt steeds groter. Burgers weten niet meer waar boeren mee bezig zijn en dat creëert wederzijds onbegrip. We moeten dus weer op zoek naar gedeelde waarden. Want we willen als samenleving eten de beschikbaarheid houden over voeding van goede kwaliteit met een zo klein mogelijke ecologische belasting. Maar de betrokkenen moeten er nog wel een goede boterham aan kunnen verdienen.” GSL denkt na over manieren om de genoemde kloof kleiner te maken. Bijvoorbeeld door boeren weer in directer contact met consumenten te brengen. Daarom praten studenten bijvoorbeeld met vertegenwoordigers van het project Herenboeren. Huishoudens zijn daarbij in coöperatieverband eigenaar van een boerenbedrijf. Een andere manier om de kloof te verkleinen is landbouw ín de stad. Bijvoorbeeld met hulp van de eerdergenoemde farmbots, die het voor burgers makkelijker maken om te ‘boeren’. Een andere mogelijkheid is de kennis van boeren net buiten de stad beter te gebruiken. Door deze actief te betrekken bij stadslandbouw verklein je de kloof tussen boeren en consumenten en kunnen boeren mogelijk betere verdienmodellen ontwikkelen.

Regio bij uitstek

Noord-Brabant is bij uitstek de plek voor een community als GSL, vertelt Marcel Webster. Hij is vanuit de provincie betrokken bij GSL en omgevingsmanager van FoodUp Brabant. Dit team werkt aan de transitie naar een nieuw voedselsysteem. “Zowel in de stad als op het platteland is de dynamiek in deze regio gigantisch. Dat biedt enorm veel kansen, maar ook uitdagingen. Het mooie van GSL vind ik dat je het blikveld van jongeren betrekt bij maatschappelijke vraagstukken.”

Foto: Jefrey Delvers

Verschillende hoeken

Avans-student Communicatie Jeffrey Delvers is blij met de verbindingen die bij GSL worden gelegd tussen studenten en het werkveld. Hij loopt zijn afstudeerstage bij GSL, met de focus op communityvorming. “Als ik input nodig heb van iemand van de gemeente bijvoorbeeld, dan is er altijd wel iemand met connecties in de buurt. Die instanties zijn dus supertoegankelijk, dat is echt een voordeel van deze manier van werken.” Jeffrey voert zijn onderzoek uit in het cross-sectorale atelier van ULLB. “Daar werken studenten uit verschillende hoeken samen aan 1 doel: hoe kunnen ze bijdragen aan het succes van GSL en de projecten in de community? En daarmee het welzijn bevorderen in de regio Breda door middel van (gerobotiseerde) stadslandbouw? Ieder doet dat vanuit zijn of haar eigen specialisme en interesse.” Raymond: “Dat cross-sectorale is heel belangrijk. Want een nieuw voedselsysteem draait niet alleen om kennis over landbouw, maar ook over economische modellen en het sociale domein. Ik roep dus niet alleen externe partners, maar ook andere academies, docenten en onderzoekers op om aan te haken aan de beweging die het ULLB en in het bijzonder de community Stadslandbouw in gang heeft gezet.”

Dertigduizend euro

Een uitdaging is om alle nieuwe inzichten en innovaties te laten passen bij het perspectief en de beleving van burgers. Raymond: “De gemeente wil dat burgers zelf een belangrijke rol spelen in het verduurzamen van de stad. Dat is goed te doen voor iemand die 30.000 euro uit zijn zak kan trekken voor zonnepanelen of een warmtepomp. Maar als je dat vraagt aan iemand met een bijstandsuitkering, wordt het een ander verhaal. Daarom hebben inwoners soms het gevoel dat er alleen maar óver hen gepraat wordt in plaats van mét hen. Dat willen we de komende tijd gaan veranderen binnen het ULLB. We willen bewoners actief betrekken bij onze community’s, zodat hun positie aan tafel gelijkwaardig is aan die van de andere betrokken partijen.” Volgens Marcel zit hem in dat ophalen van kennis uit de samenleving ook de meerwaarde van het ULLB: “Je moet altijd luisteren naar alle betrokkenen om uit te vinden waar de knelpunten en kansen zitten om te komen tot een nieuw voedselsysteem. Zit het in de verdienmodellen? Of in knellende regelgeving? Die kennis aandragen en zorgen dat er in de uitvoering ook wat mee gebeurt, is ontzettend belangrijk.” Tijdens het Zomerfestival van Urban Living Lab Breda presenteren studenten de resultaten van afgelopen jaar en ideeën voor het komende semester en wordt een doorkijkje gegeven naar het programma voor schooljaar 2021-2022. Daarna reflecteren bestuurders kort op de presentaties. Meer informatie en links voor het bijwonen van de online presentaties zijn hier te vinden.