"Radicaal samen vanaf dag 0"

Wanneer is co-creatie eigenlijk succesvol? “Als je samen met alle betrokkenen optrekt vanaf het begin”, vindt Philippe. “En als je elkaar als volwaardig kennispartner ontdekt. Toen ik werkte in het mbo, gingen we de opleiding e-commerce aanbieden. Daar wisten we zelf toen niet veel vanaf. Daarom zeiden we: we beginnen met een leeg blad en gaan vanaf dag 1 met 7 leidende partijen op het gebied van e-commerce om de tafel. Denk aan de Coolblues van deze wereld. Samen hebben we die opleiding op poten gezet. Dat was een diepte-investering voor die bedrijven, maar zij zagen ook de noodzaak.”

Je werkt nu anderhalf jaar bij Avans. Ben je hier ook al mooie voorbeelden tegengekomen?

Philippe: “Zeker! Bij de Academie voor Management en Finance kwam er een student terecht bij een accountantskantoor. Hij had bij Avans geleerd dat accountants nu ook op duurzaamheid controleren, maar dat kantoor was nog niet zo ver. Die student maakte zichzelf daar onmisbaar. Daardoor gaan dat soort bedrijven beseffen: bij Avans krijgen studenten niet alleen een diploma, maar daar zit ook kennis. Co-creatie kan ook heel gericht. De Academie voor Deeltijd biedt maatwerkopleidingen aan, die samen met Jumbo en het Ministerie van Defensie zijn ontwikkeld. Dát wil ik meer zien. De verschijningsvormen zijn dus heel verschillend, maar fundamenteel is: radicaal samen vanaf dag 0.”

Clemens: “De voorbeelden van Philippe spreken natuurlijk tot de verbeelding, maar co-creatie kan op alle niveaus iets moois opleveren. In de opleiding Mechatronica bracht Avans concurrerende bedrijven bij elkaar, wat heeft geleid tot nieuwe samenwerkingsvormen tussen die bedrijven. Voor Avans is dus een belangrijke rol als verbinder weggelegd.” Hij is het met Philippe eens dat Avans de uitvoering van het onderwijs ook meer hybride moet realiseren. “Onze klassieke gedachte is: de theorie leidt tot de praktijk. Maar draai het eens om: je hebt de praktijk vaak nodig om de theorie te snappen. Zo kunnen we bij Avans veel leren van resultaten en innovaties buiten de context van het hbo.”

Hebben we het bij co-creatie vooral over de opleidingen?

“Over opleidingen, maar zeker ook over de diensten”, benadrukt Clemens. “En wat dacht je van de Centers of Expertise? Zij kunnen als geen ander kennis ontwikkelen en verspreiden, wat kan leiden tot nieuwe innovaties en toepassingen op andere plaatsen. We zien dit vaak in een onderwijs- en onderzoekscontext, maar ik praat liever over de power van Avans. Onze HRM- en ICT-toepassingen maken bijvoorbeeld echt indruk bij de organisaties die ik bezoek.”

Philippe: “Clemens stipt 2 belangrijke dingen aan. Punt 1: het is altijd goed om de ontwikkeling van onderwijs voortdurend af te stemmen met de buitenwacht. Het mooiste is als het leidt tot externe leeromgevingen in de praktijk. Fort Isabella is een geweldig voorbeeld. Dat is een leeromgeving in Vught, waar dagdagelijks onderwijs in co-creatie met een aantal partners plaatsvindt.”

Hij refereert aan een ander voorbeeld uit zijn mbo-tijd: “We ontwikkelden daar de 010 Bar Academy, waar barista’s, sommeliers en bartenders werden opgeleid. Daar begonnen we op school mee, maar al snel verhuisde dat onderwijs naar een groot horecabedrijf in Rotterdam. Dáár gebeurde het, midden in de praktijk. Dat is het allermooiste.”

“Maar punt 2 is dat we inderdaad al snel praten over onderwijs, als het gaat over co-creatie. Misschien wel te snel. Terwijl er ook van alles gebeurt op het gebied van onderzoek en bedrijfsvoering. Zo hebben we de facilitaire coalitie. We zitten vaak met onze facilitaire partners aan tafel om te evalueren en keuzes te maken.”

En op onderzoeksgebied geldt hetzelfde, volgens Philippe. “Ook daar moeten we waken voor ivoren torens, maar met relevante maatschappelijke partners in verbinding staan. Vanaf dag 1 van verkenning tot en met de onderzoeksuitvoering.”

Welke stappen moeten we nog zetten? Waar willen we naartoe?

Clemens: “In Noord-Brabant zitten zo’n 275.000 bedrijven. Er is dus gigantisch veel potentie om opleidingen te laten matchen met praktijksituaties en om werkplekleren in de praktijk te brengen.” Dat gebeurt al wel, ziet Philippe: “Een van onze partners is een grote zorgpartij in Noord-Brabant. Daar hebben ze heel goed in de gaten dat ze wat moeten met gezondheidstechnologie. Wat precies, dat zijn ze sámen met ons aan het ontdekken. Bijvoorbeeld in ons GET-lab.”

Clemens spreekt regelmatig met de ziekenhuizen in de regio: “Wat wij van hen begrijpen, is dat de zorg op afstand na corona een elementaire strategie is geworden. Hoe brengen we de technologische kennis die daarvoor nodig is naar die partijen? Daarvoor is het cruciaal dat onze opleidingen op het gebied van ICT en technologie de aansluiting zoeken bij de netwerksamenwerkingen van de opleiding Verpleegkunde en de sociale studies. Zo kunnen ICT en techniek een complementaire rol krijgen.”

“Dat bedoelen we dus met een inter- en multidisciplinaire werkwijze”, legt Clemens uit. “Er is zó veel meer dan alleen die 1-op-1-relatie. Alleen door de krachten te bundelen, ook binnen Avans, kunnen we het werkveld en de maatschappij echt helpen.”

Is co-creatie moeilijk?

Clemens: “Het vraagt om aanpassingen. Hoe communiceren we straks met onze partners als het gaat om het beoordelen van studieresultaten of het uitschrijven van leeronderwerpen of -uitkomsten? Hoe maken we de data voor beide partijen toegankelijk, zonder risico’s als datamisbruik te lopen?”

“Zeker in de eerste fase vergroot co-creatief werken de complexiteit”, weet Philippe. Hij trekt de parallel met de keuken. “Ik kook regelmatig voor gasten. Dan krijg ik vaak de vraag van mijn vrouw of van onze gasten of ik hulp nodig heb. Mijn reflex is dan meestal: liever niet. Dan moet ik rekening houden met van alles, moet ik dingen gaan uitleggen, hebben zij hun eigen opvattingen waar je wat mee moet…”

“Zo gaat het ook op je werk. Maar als je die samenwerking wél opzoekt, merk je dat het collectieve product verbetert. Dat je vernieuwt. Dat is een kwestie van ontdekken. In die fase zitten we nu bij Avans: ontdekken, groeien, de complexiteit opzoeken. Daar moeten we even doorheen.”

Betekent co-creatie ook dat we vaker aan tafel zitten met studenten?

Philippe knikt: “Zeker! We laten studenten steeds meer meepraten over de ontwikkeling van onderwijs, bijvoorbeeld in opleidingscommissies. En bij de managementconferenties zijn nu altijd studenten, die dan vaak spijkerharde feedback geven. Je kunt je voorstellen hoe het gaat bij zo’n conferentie: je trekt conclusies met een aantal dure woorden en prachtige intenties, maar concrete maatregelen blijven nog weleens uit. Eerlijk is eerlijk.”

“Als er studenten aan tafel zitten, komen we daar niet mee weg. Zij willen gewoon concrete actie. De GreenOffice, waarin studenten zijn vertegenwoordigd die zich inzetten voor duurzaamheid, kwam zelfs alleen naar de managementconferentie als de catering vegetarisch en veganistisch zou zijn. Zo houden ze ons een spiegel voor.”

Ook onze medezeggenschapsraad bestaat naast medewerkers ook uit studenten. “We proberen die zeggenschap dus op allerlei manieren te organiseren. Op alle niveaus zitten studenten aan tafel. Dat is goud waard”, vindt Philippe.

Wat zouden jullie collega’s willen meegeven die met co-creatie bezig zijn?

“Het allerbelangrijkste: begin gewoon. Doe, durf en spring”, adviseert Philippe. “Het mag mislukken. Stap gewoon het leerproces in.” Clemens: “En uit je comfort zone. Ik wil wel benadrukken dat er al heel veel moois gebeurt. We zijn hartstikke goed in wat we doen. Het hoeft dan ook niet anders, maar het moet wel beter.”