Je mag ook verschillend zijn om samen op te trekken

Avans is bezig met het herontwerpen van het onderwijs om studenten steeds meer flexibiliteit en keuzevrijheid te bieden. In september 2021 startte Avans met verschillende onderwijsexperimenten om al lerende het modulaire onderwijs vorm te geven. Docenten van Ondernemerschap & Retail Management (ORM) in Den Bosch en Breda zijn samen 1 van deze experimenten aangegaan. Zij richten zich op de verkenning en oriëntatie op ISAT (opleidingscode)-niveau. Opleidingen met dezelfde ISAT-code ontdekken hierin hoe zij hun samenwerking het beste kunnen vormgeven zodat zij daarna gezamenlijk kunnen optrekken bij het ontwikkelen van een blauwdruk.

Ramon Haken (Breda) en Mechteld Huijsmans (Den Bosch) delen de leeropbrengsten die zij hebben opgehaald tijdens het experiment. Ze vertellen ook welke route zij hebben bewandeld en nog gaan bewandelen om zo andere opleidingen en docenten te inspireren.

Wat was er nu zo spannend? Ramon, sinds 4 jaar docent ORM in Breda: “We zagen er tegenop omdat we 2 verschillende opleidingen Ondernemerschap & Retail Management hebben. We geven wel hetzelfde diploma, maar we hebben een andere focus. In Breda zijn we georiënteerd op ondernemerschap en in Den Bosch op retail.” “Om ons voor te bereiden namen we de ambitiestukken door. En daarin wordt veel gesproken over keuzevrijheid. Maar hoe is dat verenigbaar met de opdracht? Want aan de ene kant wil je keuzevrijheid en aan de andere kant is de opdracht om een identiek curriculum te bouwen. Dat matcht niet helemaal. Vervolgens zijn we in gesprek gegaan om te bekijken wat er mogelijk is. Maar ook wat we willen. We hebben eerst onze opleidingen vergeleken om erachter te komen of we inderdaad zo verschillend zijn.”

Mechteld, al jaren docent en coach bij ORM in Den Bosch: “Om elkaars opleidingen beter te leren kennen presenteerden we onszelf aan elkaar. Dat hielp om het begrip te vergroten. Op een groot aantal onderwerpen zijn we hetzelfde, maar de aanpak is verschillend. We zagen wel overeenkomsten in de leeruitkomsten, maar de weg daarnaartoe is heel anders. Gaandeweg bleek ook wel dat je best je eigen positionering kunt behouden om gezamenlijk op te trekken. We vinden het juist mooi dat we onze eigen focus hebben en worden daar juist ook om geprezen, bij elke accreditatie weer.”

Genoeg keuzevrijheid met flexibel onderwijs

“We kwamen erachter dat we in het eerste jaar eenzelfde type leeruitkomst hebben, vertelt Mechteld. Studenten kunnen in dat jaar dus makkelijker van ORM Breda naar ORM in Den Bosch switchen. In het derde blok van jaar 2 krijgen ze de keuze voor verdieping of verbreding. En dan heb je nog een flexblok, waarbij je als student een module bij een andere opleiding kunt volgen. Bijvoorbeeld bij Communicatie, omdat je dat goed kunt gebruiken bij de richting die je op wilt. Of een module bij een financiële opleiding. Er komen dus genoeg keuzemogelijkheden op hun pad. En dat is flexibel onderwijs. Dat je je eigen leerroute kunt kiezen.” Ramon: “Coaching is daarbij wel belangrijk. Dat we studenten helpen bij het maken van die keuzes.”

Op het rechte pad blijven

“Om ons op het rechte pad te houden en niet af te dwalen, kregen we hulp van een innovatieregisseur en ook een onderwijskundige sloot regelmatig aan”, aldus Ramon. “En we betrokken collega’s van andere opleidingen die al wat meer ervaring hadden met dit traject. Collega’s van Business Innovation en van de Academie voor Deeltijd.” Mechteld: “We werkten ook samen met een tekenaar die het proces voor ons uittekende en het beeldend maakte. Erg overzichtelijk. De overeenkomsten en verschillen, kansen en bedreigingen werden duidelijker. Diegene stelde kritische vragen waar we echt even over na moesten denken.”

Samen optrekken

Mechteld: “Samen met die tekenaar hebben we een visie neergezet en zijn we naar thema’s gaan kijken die we allemaal belangrijk vinden. Binnen een aantal thema’s kunnen we heel goed kennis uitwisselen. En bij elkaar op bezoek gaan. Het zorgt er niet voor dat we 1 opleiding worden, maar wel dat we meer informatie delen en samen optrekken.”

Wat het heeft opgeleverd

Ramon: “Het bouwteam waar we de opdracht van kregen hamerde op het begrip experiment: een experiment is ook echt een experiment. Het mag ook fout gaan. Wat eruit komt is jullie uitkomst. Er werden geen verwachtingen over de uitkomst bij ons neergelegd.” Mechteld: “Maar we wilden wel wat opleveren natuurlijk, en het niet zomaar laten eindigen.” Ramon: “Wat we concreet maakten zijn afspraken over:

1. De switchmomenten: wanneer kan dat in jaar 1 en wanneer later in de studie?

2. Het formuleren van leeruitkomsten, dat is gelukt met 3 blokken in het eerste jaar.

3. Hoe verder met de samenwerking? Het is leuk dat we een projectgroep zijn gestart, maar het zou zonde zijn als die contacten weer verwateren. We hebben afgesproken om gezamenlijk een module te ontwikkelen en materialen uit te wisselen tijdens het ontwikkelen van onderwijs.”

Succes

“Wat we echt een succes vonden is onze samenwerking”, vertelt Mechteld. “Natuurlijk zaten we wel eens vast, maar we gingen altijd weer verder, met een open blik, zonder het al te moeilijk te maken. Ik ben wel benieuwd hoe het er 3 of 4 jaar later uitziet. Hoever we dan weer uit elkaar gegaan zijn, of juist meer naar elkaar toegegroeid zijn en hoe die samenwerking er dan uitziet. De tijd zal het leren. Het is echt geen opgave om naar Breda te gaan, maar als docent zit je ook vast aan een rooster, aan bepaalde tijden. Het is niet zo dat je die les dan even kunt verzetten, dan dondert het hele rooster in elkaar. Dat is natuurlijk niet flexibel. Als je dan vraagt naar wat de struikelblokken zijn, dan is dat het afstemmen en rekening houden met elkaars rooster.”

Meegeven aan andere opleidingen

Ramon: ”Ik zou andere opleidingen willen meegeven om heel nieuwsgierig naar elkaar te zijn en proberen om elkaar te begrijpen. Zonder te oordelen of iets wel of niet goed is. Eerst elkaar begrijpen en daarna pas in oplossingen denken.” Mechteld is het daarmee eens. “Eerst begrijpen, dan begrepen worden. Ga er open in en beschouw het als experiment waarvan de uitkomst niet bekend is.”

En nu?

Mechteld en Ramon: “Na deze verkenning gaan we de blauwdrukken maken, wat de volgende stap is richting de implementatie van flexibel onderwijs. Daarna volgt de ontwikkeling van modules.”