"De toekomst bouwen we samen"

Om maar meteen ter zake te komen: waarom hebben jullie ervoor gekozen om te versnellen?

We zijn nu al bezig met de kwartiermakersopdracht, dus met de toekomst van de AMBF. Daarom willen we nu ook al formeel de leiding hebben. Als directie willen we nadrukkelijk mét de collega’s aan de kwartiermakersopdracht werken. De toekomst bouw je immers samen, dat is voor ons een belangrijk uitgangspunt. Op basis daarvan creëren we met veel vertrouwen, energie en creativiteit een academie waar het onderwijs sprankelt, collega’s met plezier werken en het werkveld onze studenten uit de schoolbanken plukt.

Ik kan trouwens niet oordelen over de academies die ervoor kiezen om niet te versnellen, omdat ik de context niet ken. Ik ben ervan overtuigd dat zij daar goede argumenten voor hebben.

In de academie komen 6 opleidingen en 3 academies samen: de Academie voor HRM en Bedrijfskunde, de Academie voor Financieel Management en de Academie voor Veiligheid en Bestuur. Hoe gaan jullie dat organiseren?

Je moet je academie zodanig inrichten dat je flexibel onderwijs kunt aanbieden. We doen dat in een drietrapsraket: we bespreken onze ideeën over de organisatie-inrichting eerst met docenten organisatiekunde uit de eigen academie, aangevuld met 2 directieleden van andere academies. We plaatsen de ideeën in een zogenaamde windtunnel. Zo halen we feedback op, die we uiteraard verwerken. Daarna bespreken we de plannen in 4 carrouselbijeenkomsten met de AMBF-collega’s. Ook hun feedback verwerken we. De laatste stap is het voorleggen van het organisatieplan aan de clusterraad, eind mei.

Ondertussen leggen we de contacten met het werkveld, in het kader van co-creatie. Er gebeurt dus heel veel tegelijk. We voegen 3 academies samen. Zo’n fusietraject is voor mij ook nieuw en spannend. Maar om Pippi Langkous te citeren: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Als je zeker weet dat iets lukt, is er niks aan. Die spanning hebben we nodig.

Ben je optimistisch?

Natuurlijk! Er werken zo veel goede mensen bij de AMBF… Aan ons de taak hen erbij te betrekken en hun expertise te benutten. Daar heb je als directie legitimiteit voor nodig. Je moet geloofwaardig zijn. Onze mensen mogen van ons verwachten dat we authentiek zijn, dat er logica schuilt in onze argumenten en dat we empathisch zijn. Niet dat alles van ons afhangt, maar we kunnen het wel verprutsen.

Heb je het gevoel dat je die legitimiteit al hebt afgedwongen?

Ik ben daar altijd voorzichtig mee. In mijn eerste directiefunctie gaf ik ooit een kersttoespraak die van knulligheden aan elkaar hing. Het was 3 keer niks, waardeloos. Dat voelde ik al aan. En bovendien zag ik mensen in slaap vallen. Tóch kwamen er daarna collega’s naar me toe om me te complimenteren met mijn speech, haha! Je weet dus nooit helemaal zeker of je het goed doet. Maar ik heb er alle vertrouwen in.

Op 1 april vieren we de start van de nieuwe academie. En belangrijker nog: we gaan elkaar ontmoeten en ontdekken dat we allemaal een passie hebben voor inspirerend onderwijs. We zijn allemaal onderwijsmensen, of je nu docent bent of in de ondersteuning werkt. Mensen moeten zich vrij voelen om hun mening te geven. Initiatief te nemen. Vragen te stellen. Als directie hebben we de neiging om plannen uit te leggen, maar het draait juist om de feedback. En waaróm we die feedback krijgen. Als wij als directie al niet luisteren, wat zegt dat dan over de cultuur? Wij moeten voorkomen dat we alleen maar aan het zenden zijn of juist onzichtbaar zijn. Elkaar verwonderen, verbinden en verantwoordelijkheid nemen, dat vinden we belangrijke waarden.

Hoe ben je zichtbaar als directie?

Nu vooral door kennismakingsgesprekken met alle medewerkers van de nieuwe academie te plannen en goed te luisteren. En het mooie is: ik proef het enthousiasme, de nieuwsgierigheid naar de nieuwe academie. Mensen zien kansen. Er zijn bijvoorbeeld heel veel docenten van mijn oude academie, AHB, die het leuk vinden om straks wat meer financiële vakken te gaan geven voor de opleidingen Accountancy en Finance & Control. Dat wordt makkelijker, omdat die academies bij elkaar komen.

Is dat het grote voordeel van een grotere academie?

Een van de voordelen. Ook budgettair is dit een goede zet. Je hebt nu eenmaal meer middelen om de kwaliteit te verbeteren. In de eerste plaats door het aantal uren dat docenten besteden aan het onderwijs op te krikken. Of denk aan de ontwikkeling van collega’s, teambuilding en ruimte om samen aan innovatieve projecten te werken. Studiereizen voor studenten. Mensen moeten straks zeggen: ‘Binnen deze academie kan ik dingen doen die ik leuk vind en waar ik goed in ben.’ Er moet een clubgeist heersen. Want ook een fijne werksfeer komt het onderwijs ten goede.

Nu moeten we het waarmaken. Er hangt in mijn kantoor niet voor niets een portret van de filosoof Ludwig Wittgenstein, die zei: ‘Nicht sagen, aber zeigen’. Je moet het niet zeggen, maar het laten zien.

Het gevaar van zo’n grote academie is dat medewerkers en studenten zich een nummertje gaan voelen. Of niet?

De grote kracht van Avans is dat je gezien, erkend en herkend wordt. Dat is echt uniek en dat moeten we beseffen. Een goed onderwijsprogramma kan iedereen maken. Maar wat je niet kunt kopiëren, is dat studenten zich hier thuis voelen. Dat docenten bereikbaar en betrokken zijn. Onze collega’s kleuren buiten de lijntjes, in positieve zin: alles om die student te helpen. Dat is een cultureel facet en dat zit hier in de genen. Dat leer je dus ook niet zomaar af. Daarom geloof ik niet dat we opeens een onpersoonlijke academie of organisatie gaan worden. Maar ook dat moeten we laten zien.

Wat zie je dan wel als grote uitdaging bij die transitie naar een grotere academie?

We moeten ervoor zorgen dat de opleidingen hun eigen karakter behouden en kwaliteit blijven leveren. Maar misschien wel de allergrootste uitdaging is het organiseren van collectieve slimheid. Meer mensen bij elkaar betekent meer hersenen, zou je denken. Maar zo werkt het niet altijd. Mensen worden pas collectief slimmer als ze verbindingen aangaan. Als ze elkaar bevragen en zich kwetsbaar opstellen. Dán benutten we de collectieve intelligentie en bestormen we de Olympus.

Een andere uitdaging is om met elkaar te werken aan een cultuur waarin we doen wat is afgesproken en daar samen scherp op te zijn. Kwaliteit komt niet vanzelf en is vrijwel altijd de uitkomst van doelgericht en gepassioneerd samenwerken, en het verdragen van wrijving.

Hoe kijk je aan tegen de samenwerking met andere academies?

Dat wordt ontzettend belangrijk, want dan ga je pas écht interdisciplinair werken. Hoe mooi zou het zijn als je met verschillende disciplines de wijk van de toekomst gaat ontwerpen? Denk aan vertegenwoordigers van de opleidingen Bouwkunde, Bestuurskunde, Social Work en Commerciële Economie, bijvoorbeeld.

Hoe ver zijn we op dat gebied?

Eerlijk gezegd moeten we in dat opzicht nog wel wat stappen zetten. Er waren 18 academies met voltijd bacheloropleidingen. Allemaal koninkrijkjes met hun eigen budget en personeel. Elke academie werd afzonderlijk beoordeeld. Daarvoor was het niet nodig om over de eigen academiemuren heen te kijken. Je hoeft nou eenmaal geen competentie te ontwikkelen die je niet nodig hebt. Maar om de Ambitie 2025 te realiseren, is die samenwerking echt noodzakelijk. En daar helpt de clustering bij, want je werkt makkelijker samen met 10 andere academies dan met 17 andere academies.

Dat betekent niet dat het een abc’tje wordt. Eerst staan we voor de opgave om de krachten bínnen de nieuwe academie te bundelen, met 6 opleidingen van 3 verschillende academies. Als dat lukt, denk ik dat we meteen de competentie hebben ontwikkeld om ook buiten de academie samen te werken. Directies moeten dat stimuleren en faciliteren.

Hoe wil je dat doen?

Om te beginnen moeten we eigenlijk 5 keer per jaar met de academiedirecties bij elkaar komen om ervaringen uit te wisselen. In een omgeving waarin we de competentie ontwikkelen om samen betekenis te geven aan de gezamenlijke verandering. Wij zijn het enige dier dat in staat is om in een gezamenlijk proces betekenis te geven aan dingen. Maar dat is wel ontzettend moeilijk en daar hebben we nog veel te leren. We kunnen starten met het stellen van vragen aan elkaar. Trage vragen! Collectief leren is samen betekenis geven aan lastige zaken, leidende concepten en gedeelde waarden. We denken allemaal dat we het weten, maar we moeten samen de juiste weg vinden. Als ons dat lukt, dan leren we echt met en door elkaar. Dán winnen we de strijd om de toekomst.

En ondertussen werken jullie aan de kwartiermakersopdracht.

Maar in mijn beleving is dat een tussenstap. Onze echte opdracht is om ervoor te zorgen dat onze mooie opleidingen de kwaliteit behouden die hen kenmerkt. En dat we inspirerend interdisciplinair onderwijs ontwikkelen binnen de academiemuren én over die muren heen. Samen met het werkveld. Het is belangrijk dat we trots blijven op ons onderwijs en er met elkaar veel plezier aan beleven.

Wat heb je tot nu toe geleerd?

Het is een goede keuze geweest om ons te laten adviseren door een externe partij. We hebben allemaal onze blinde vlekken. Het is zaak om een spreekwoordelijke zon te creëren, die de mist van je blinde vlekken verdampt. Dat is niet altijd prettig, want natuurlijk zijn complimenten over je ‘wijze’ inzichten veel leuker. Zelfs als je daar niet veel wijzer van wordt. Maar het gaat niet om ons eigen belang. De zaak mag niet mislukken, dit moet een succes worden. Fouten maken mag wél. Dat moet zelfs, want anders ga je afleren om initiatief te nemen. Om je kop boven het maaiveld uit te steken.

Hoe kijk je naar de toekomst van de academie en van Avans?

Ik word dit jaar 62. Over een jaar of 5 draag ik het stokje over aan de volgende generatie. Dit wordt dus mijn laatste grote klus. Ik wil straks met opgeheven hoofd afscheid nemen. En daar heb ik alle vertrouwen in, want de Ambitie 2025 geeft me zo veel energie. Avans is altijd in beweging en dat maakt het zo mooi om hier te werken.